Χρόνος αποχής από εκσπερμάτιση και ποιότητα του σπέρματος

Georgia Lagodonti
Jul 10, 2023
3 min read

Είναι γνωστό ότι οι παράμετροι του σπέρματος μπορεί να παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις

εντός και μεταξύ των ανδρών. Μελέτες έχουν δείξει ότι αρκετοί παράγοντες, παθολογικοί και

φυσιολογικοί, όπως η σεξουαλική αποχή, επηρεάζουν τις παραμέτρους του σπέρματος. Ο Παγκόσμιος

Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά μια περίοδο αποχής εκσπερμάτισης 2-7 ημερών πριν από τη

συλλογή του σπέρματος για αξιολόγηση. Ωστόσο, αυτή η περίοδος δεν υποστηρίζεται από ορισμένους

αρμόδιους φορείς που περιορίζουν το χρονικό αυτό διάστημα. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία

Ανθρώπινης Αναπαραγωγής & Εμβρυολογίας (ESHRE) και η Nordic Andrology Association (NAA)

συνιστούν 3-4 ημέρες αποχής ενώ η Αμερικανική Ουρολογική Εταιρεία συνιστά μια περίοδο

σεξουαλικής αποχής 2-3 ημέρες.

Η σχέση λοιπόν μεταξύ του χρόνου αποχής και της ποιότητας του σπέρματος δεν είναι ξεκάθαρη,

δεδομένου ότι ενώ ορισμένες παράμετροι (π.χ. ποσοστό προωθητικής κίνησης σπερματοζωαρίων,

ζωτικότητα, κατακερματισμός του DNA) μπορεί να βελτιωθούν με μικρότερο χρόνο αποχής, άλλες

(π.χ. όγκος, συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων) μπορεί να μειωθούν.

Η πρόσφατη μελέτη των Sokol et al., ανέλυσε 14067 δείγματα σπέρματος (με νορμοσπερμία και με

παθολογικές παραμέτρους σπέρματος) τα οποία κατηγοριοποιήθηκαν σε 3 ομάδες ανάλογα με τις

ημέρες αποχής από εκσπερμάτιση. 660 δείγματα λήφθηκαν μετά από ≤2 ημέρες αποχής, 12734 μετά

από 2-7 ημέρες και 690 μετά από >7 ημέρες. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα ο όγκος, η συγκέντρωση

και η συνολική κινητικότητα σχετίσθηκαν θετικά με την αύξηση του χρόνου αποχής. Αντιθέτως η

προωθητική κινητικότητα και η ζωτικότητα μειώθηκαν με την αύξηση του χρόνου αποχής.

Λαμβάνοντας υπόψιν μόνο τα δείγματα με μη φυσιολογικές παραμέτρους σπέρματος, παρατηρήθηκε

επίσης αρνητική σχέση του χρόνου αποχής με την μορφολογία και τον δείκτη κατακερματισμού του

DNA των σπερματοζωαρίων.

Οι Akhigbe et al., χρησιμοποίησαν στην ανάλυση τους 5165 δείγματα σπέρματος τα οποία

κατηγοριοποίησαν με βάση τις ημέρες αποχές: λιγότερες από 2 ημέρες, 2-3 ημέρες και 3-7 ημέρες.

Περίπου το 61,28% (3165) των ασθενών ήταν νορμοσπερμικοί ενώ το 38,72% (2000) ήταν

ολιγοσπερμικοί. Οι συγγραφείς παρατήρησαν ότι ο όγκος του σπέρματος αυξήθηκε με την αύξηση της

περιόδου αποχής τόσο σε νορμοσπερμικούς όσο και σε ολιγοσπερμικούς ασθενείς, στατιστικά

σημαντικά όμως μόνο στους ολιγοσπερμικούς ασθενείς. Αυτό το εύρημα συνάδει με προηγούμενες

μελέτες που ανέφεραν αυξημένο όγκο σπέρματος με αυξανόμενη διάρκεια εκσπερμάτωσης. Για

παράδειγμα οι Levitas et al. έδειξαν ότι ο μέσος όγκος σπέρματος συσχετίζεται θετικά με το μήκος της

αποχής εκσπερμάτωσης με σημαντική αύξηση που παρατηρείται από την μηδενική αποχή έως αποχή

για 4 ημέρες και παραμένει σταθερά σε υψηλά επίπεδα παρά την αυξανόμενη διάρκεια της αποχής.

Επιπλέον, στην μελέτη των Akhigbe et al., ο αριθμός των σπερματοζωαρίων και ο συνολικός αριθμός

σπερματοζωαρίων αυξήθηκαν σημαντικά με την αύξηση της αποχής από την εκσπερμάτιση στους

νορμοσπερμικούς ασθενείς, γεγονός που συμπίπτει με προηγούμενες μελέτες. Ωστόσο η συγκέντρωση

κα ο αριθμός σπερματοζωαρίων μειώθηκαν σημαντικά με την αύξηση της αποχής σε ολιγοσπερμικούς

ασθενείς, το οποίο δεν συμπίπτει με τα ευρήματα των Levitas et al. που ανέφεραν αύξηση του αριθμού

σπερματοζωαρίων μέχρι την 4η ημέρα αποχής σε ολιγοσπερμικά δείγματα. Τέλος, οι Akhigbe et al.,

παρατήρησαν ότι η αύξηση της περιόδου αποχής από την εκσπερμάτιση μείωσε σημαντικά την

κινητικότητα του σπέρματος που αποδεικνύεται από μειωμένο ταχέως προοδευτικό σπέρμα και

αυξημένο μη προοδευτικό και ακίνητο σπέρμα σε όλα τα δείγματα.

Εφόσον δεν υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία που να υποστηρίζουν τον προτεινόμενο από τον ΠΟΥ χρόνο

αποχής για την ανάλυση σπέρματος, οι Sokol et al πραγματοποίησαν συστηματική ανασκόπηση

συμπεριλαμβάνοντας 24 μελέτες προκειμένου να αξιολογήσουν τον χρόνο αποχής εκσπερμάτισης

συγκριτικά με τις παραμέτρους του σπέρματος. Η ανάλυση έγινε με βάση μικρό χρόνο αποχής

(<2ημέρες), συνιστάμενο από τον ΠΟΥ χρόνο αποχής (2-7 ημέρες) και μεγάλο χρόνο αποχής (>7

ημέρες). Όλες οι μελέτες ανέφεραν θετική συσχέτιση μεταξύ του χρόνου αποχής και του όγκου του

σπέρματος. Όσον αφορά τον συνολικό αριθμό σπερματοζωαρίων τα αποτελέσματα ήταν συνεπή

μεταξύ όλων των μελετών, τα οποία έδειξαν ότι ο συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων ήταν

χαμηλότερος όταν ο χρόνος αποχής ήταν μικρότερος. Η ζωτικότητα του σπέρματος μειώθηκε με την

αύξηση του χρόνου αποχής (2-3 ημέρες vs 4-5 ημερών vs 6-7 ημερών). Αναλύοντας την προωθητική

κίνηση των σπερματοζωαρίων παρατηρήθηκε ότι ορισμένες μελέτες ανέφεραν πως ο χρόνος αποχής

δεν είχε επίδραση στην κινητικότητα ενώ άλλες ανέφεραν πως ο μικρός χρόνος αποχής σχετίζεται με

αυξημένα ποσοστά προωθητικής κίνησης. Ομοίως στην μορφολογία τα αποτελέσματα ήταν

αντικρουόμενα, καθώς σε κάποιες μελέτες δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση, ορισμένες υπέδειξαν αύξηση

του ποσοστού φυσιολογικής μορφολογίας στο μικρό χρόνο αποχής ενώ μία μελέτη σημείωσε

χαμηλότερο ποσοστό φυσιολογικής μορφολογίας σπέρματος μετά από μικρό χρόνο αποχής ωστόσο

εντός του φυσιολογικού εύρους. Σύμφωνα με μελέτες χαμηλότερος κατακερματισμός του DNA του

σπέρματος παρατηρήθηκε μετά από μικρή περίοδο σεξουαλικής αποχής (≤2 ημέρες) ιδιαιτέρως σε

άνδρες με μη φυσιολογικές παραμέτρους σπέρματος. Λίγες μελέτες δεν κατάφεραν να δείξουν

συσχέτιση μεταξύ αυτών τω παραγόντων.

Oι Chen et al., ανέλυσαν την επίδραση του χρόνου αποχής, συνδυαστικά με την ηλικία των ανδρών,

στις παραμέτρους του σπέρματος. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, οι παράμετροι του σπέρματος στην

ηλικιακή ομάδα <35 ετών είναι καλύτερες μετά από 3-4 ημέρες αποχής, ενώ οι ηλικίες >36 ετών έχουν καλύτερες παραμέτρους σπέρματος μετά από 5-6 ημέρες αποχής.